Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, sprzętu gaśniczego i działalności straży
historia ochrony przeciwpożarowej
historia straży pożarnej
dawny sprzęt techniki pożarniczej
Platforma edukacji w zakresie ochrony ruchomych zabytków techniki pożarniczej i opieki nad tymi zabytkami.
NA SKRÓTY
O PORTALU
„ Dom straży pożarnej, gdzie odbywa się rozdanie jałmużny w postaci rzeczy i amatorskie przedstawienia w wiosce aleksandrowskiej". (Opis polskiego etnografa Bronisława Piłsudskiego sporządzony w języku rosyjskim). Miasto: Aleksandrowsk Sachaliński, Sachalin. Kraj: Rosja. Domena publiczna: http://pauart.pl/app/artwork?id=BZS_RKPS_2799_k_4_c
Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie. Numer inwentarza: BZS.RKPS.2799.k.4/c.
AKTUALNOŚCI
Archiwa, instytucje naukowe, oświatowe, również muzea, w tym także biblioteki zwłaszcza także te cyfrowe dostarczają nam ogromnej wiedzy historycznej. Udostępniają w domenie publicznej swoje zbiory, z których można korzystać w ramach badań popularno-naukowych. Źródło informacji jest bardzo ważne, by uwiarygodnić pozyskaną wiedzę na temat dokumentu, zasobu czy muzealium. Pamiętajmy jednak, że w naszej pracy dokumentalnej nie możemy opierać się wyłącznie na jednym tylko źródle.
Danuta Janakiewicz-Oleksy
Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach
Na stronie Federacji Bibliotek Cyfrowych, w domenie publicznej dostrzegłam swego czasu ten oto druk ulotny, który prezentuję czytelnikom Historypoż w galerii zdjęć - awers i rewers. (Zobacz galerię, powiększ zdjęcie). W rozszerzeniu tagów i metadane jest on opisany jako karta, ilustracja, cegiełka. Tymczasem jest to tzw. zalepka wykonana z grubego papieru do zalepiania kopert lub inaczej winieta listowa zabezpieczająca korespondencję służbową lub prywatną. W Internecie zapewne znajdziecie wiele jeszcze innych synonimów i wyrazów bliskoznacznych na określenie tego rodzaju druku.
Urząd i patriotyzm
Informacji o rodzaju i historii winiet pocztowych, kopert, znaczków i datowników najlepiej szukać w ekspertyzach i publikacjach filatelistycznych oraz antykwarycznych o ile są skatalogowane. Wiele muzeów również posiada je w swoich zbiorach.
Strażacka zalepka z orłem wz.17
HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
PRZEJDŹ DO INNYCH ARTYKUŁÓW
Wydaje mi się i jest to mój osąd, że pomimo ich urzędniczego charakteru, a także praktycznego zastosowania, posiadały one także swój indywidualny walor artystyczny o charakterze patriotycznym, rozpatrywanym w ujęciu ogólnonarodowym, regionalnym lub w kontekście uszanowania swojej powinności, pracy, idei. Tak też interpretuję i tę strażacką zalepkę. W jej okrągłej pieczęci w barwach biało-amarantowych widnieje stylizowany wizerunek białego orła wg wz.17 oraz napis w języku polskim o brzmieniu: „Straż ogn. och. gm. Mysłowskiej”. Przedmiot ten sam w sobie nie stanowi jakiegoś wyjątku, ponieważ tego typu pieczęcie pocztowe owalne lub prostokątne ze wzorem herbu, godła państwowego lub też emblematu organizacyjnego, stosowane były na ziemiach polskich przynajmniej od połowy XIX wieku przez organizacje i instytucje rządowe, samorządowe, policję, wojsko, straż i cechy rzemieślnicze, a także przez administrację szkół, uczelni wyższych i zakładów pracy.
Pochodzenie i czas powstania – weryfikacja
Na stronie Federacji Bibliotek Cyfrowych, z której pobrałam dokument wizualny i który przedstawia ową zalepkę zawarta jest informacja, która sugeruje że druk ten datowany jest na 1917 rok i jego miejsce pochodzenia to Mysłów na Dolnym Śląsku. Tymczasem tak nie jest i chciałabym te powyższe informacje sprostować.
Wizerunek orła oraz napis na zalepce informuje o jej polskim charakterze, tymczasem Dolny Śląsk od połowy XVIII wieku do 1945 roku był częścią Królestwa Prus, następnie należał do Cesarstwa Niemieckiego, później do Republiki Weimarskiej oraz III Rzeszy. Współczesny Mysłów w powiecie jaworskim w gminie Bolków w województwie dolnośląskim, to wieś o dawnej niemieckiej nazwie Seitendorf w obszarze której nigdy też nie utworzono jednostki administracyjnej pod nazwą „gmina Mysłowska”, a polska ochotnicza straż pożarna z tej miejscowości powstała dopiero w 1946 roku.
Nie można również sądzić, że winieta pochodzi z Mysłowa leżącego obecnie w województwie śląskim w powiecie myszkowskim w gminie Koziegłowy. Od końca XIX wieku miejscowość ta należała pod powiat będziński również w gminie Koziegłowy. Zatem również i tam także nie utworzono jednostki administracyjnej pod nazwą „gmina Mysłowska”.
W badaniach nad ustaleniem miejsca powstania zalepki zweryfikowałam również miejscowość Mysłów – obecnie na Ukrainie. Według słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich tom VI, Mysłów (Мислів) znajdował się w powiecie kałuskim w województwie stanisławowskim II Rzeczypospolitej. Miejscowość i tę leżącą niegdyś na Kresach wykluczyłam, ponieważ powiat kałuski podzielono na gminy wiejskie dopiero z dniem 1 sierpnia 1934 roku. Na skutek tej reformy wieś Mysłów weszła w skład gminy Podmichale.Poza tym zalepka nie mogła pochodzić z lat 30. XX wieku ponieważ wizerunek orła przez ten czas zdecydowanie się zmienił i w tym też okresie odchodzono już od zabezpieczania korespondencji winietami pocztowymi.
Pozostało zatem sprawdzić czwartą i ostatnią miejscowość o tej nazwie. W toku badań ustaliłam, że zalepka pochodzi z dawnej gminy Mysłów obecnie Woli Mysłowskiej w województwie lubelskim. W okresie II RP wspomniana gmina jako jednostka administracyjna istniała od 1919 do 1954 roku. Wobec powyższego uważam, że zalepkę tę należy datować na lata 1919-1922. Wizerunek orła wz. 17 obowiązywał do 1 września 1922 roku. Gdybyśmy znali wydawcę tego druku, może udałoby się bardziej zawęzić ramy czasowe wydruku.
Do kogo mogła należeć ?
Gmina Mysłów z siedzibą w Ciechominie obejmowała niegdyś miejscowości: Baczków (z parafii Zwola), Celej (z parafii Wilczyska), Ciechomin (z parafii Wilczyska), Ciechomska Wólka (in. Wola Ciechomska – z parafii Ciechomie), Jagodne (z parafii Wilczyska), Krupa (z parafii Wilczyce), Ksawerynów (z parafii [?]), Lisikierz (z parafii Wilczyska), Ludwinów (z parafii Wilczyska), Mysłów (z parafii Wilczyska), Mysłowska-Wola (z parafii Wilczyska), Osiny (z parafii Wilczyska), Powały (z parafii Wilczyska), Świder (z parafii Wilczyska), Wilczyska (z parafii Wilczyska), Wnętrzne (z parafii Wilczyska). Wsie o nazwie: Górka, Gózdek, Gródź, Guzówko, Kamień, Kamionka, Łomnica – to nazwy gromad, które także należały do ww. gminy i wymienione są w słowniku geograficznym Królestwa Polskiego (…) przy opisie Mysłowa z gm. Mysłów, lecz brakuje ich w głównym spisie.
W omawianym okresie (1919-1922) w gminie istniała tylko jedna ochotnicza straż pożarna z Wilczyska założona w 1917 roku. W 1926 powstała kolejna we wsi Osiny. Zalepka, na której widnieje napis: „Straż ogn. och. gm. Mysłowskiej” należała najprawdopodobniej do OSP Wilczyska. Większość wymienionych gromad, które obejmowała dawna gmina Mysłów, swoją parafię posiadały także w Wilczyskach, a to pozwala przypuszczać, że wieś z folwarkiem posiadała duże znaczenie w rozwoju gospodarczym.
Współcześnie na terenie Woli Mysłowskiej oprócz OSP Wilczyska i Osiny działają następujące straże pożarne: Dwornia (zał. 1959 r.), Ksawerynów (zał.1956 r.), Jarczew (zał. 1960 r.), Wola Mysłowska (zał. 1955 r.), Świder (zał. 1969 r.), Powały (zał. 1964 r.) oraz Stara Huta (zał. 1970 r.).
Literatura:
[1] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 lipca 1934 r. o podziale powiatu kałuskiego w województwie stanisławowskim na gminy wiejskie. Dz.U. 1934 nr 68 poz. 625.
[2] T. Zawistowski „U progu niepodległości - orzeł wz. 17”. Tekst w domenie publicznej.
[3] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.
[4] Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. Lwów, 1885 r.
Od Autorki: Jeżeli ktoś z czytelników niniejszego artykułu posiadałby większą wiedzę na temat zalepki i jej historii lub nie zgadza się z przedstawionym wywodem, proszę niech napisze do redakcji Historypoż, ponieważ należy weryfikować posiadaną wiedzę i korygować wszelkie zaistniałe błędy.
d.j. [CMP]
Redakcja Historypoż poszukuje informacji na temat zakładowej straży pożarnej nieistniejącej już Elektrowni I w Jaworznie na Górnym Śląsku.
Copyright 2022. HISTORYPOŻ&MUZEOPOŻ. Wszelkie prawa zastrzeżone.