Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, sprzętu gaśniczego i działalności straży
historia ochrony przeciwpożarowej
historia straży pożarnej
dawny sprzęt techniki pożarniczej
Platforma edukacji w zakresie ochrony ruchomych zabytków techniki pożarniczej i opieki nad tymi zabytkami.
NA SKRÓTY
O PORTALU
„ Dom straży pożarnej, gdzie odbywa się rozdanie jałmużny w postaci rzeczy i amatorskie przedstawienia w wiosce aleksandrowskiej". (Opis polskiego etnografa Bronisława Piłsudskiego sporządzony w języku rosyjskim). Miasto: Aleksandrowsk Sachaliński, Sachalin. Kraj: Rosja. Domena publiczna: http://pauart.pl/app/artwork?id=BZS_RKPS_2799_k_4_c
Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie. Numer inwentarza: BZS.RKPS.2799.k.4/c.
AKTUALNOŚCI
Rozbudowa Twierdzy Przemyśl na terenach ówczesnej Galicji, stała się impulsem do budowy zakładów cementowych tj. Przedsiębiorstwa Wapna i Cegły Pierwszej Galicyjskiej Fabryki Portland Cementu w Szczakowej, od 1887 r. znanej jako Austriackiego Akcyjnego Towarzystwa dla Fabryki Portland Cementu. Rozbudowa zakładu, zakup nowych maszyn i wprowadzenie nowych technologii skłoniło zarządzających fabryką do zabezpieczenia jej również pod względem ochrony przeciwpożarowej. W listopadzie 1886 r., została utworzona fabryczna przyzakładowa ochotnicza straż pożarna Cementowni Portland. Powstanie straży ogniowej, wymusiło opracowanie i zatwierdzenie regulaminów pożarnych i zasad kontroli tj. zabezpieczenia przeciwpożarowego, jak również konserwacji, organizacji pracy i użytkowania posiadanych narzędzi i sprzętów pożarniczych.
Danuta Janakiewicz-Oleksy
Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach
Artykuł został opublikowany kilka lat temu w regionalnej gazecie m. Jaworzna i opowiada m.in. o sikawce strażaków z fabryki Portland Cementu w Szczakowej - miejscowości, która jest obecnie dzielnicą miasta Jaworzno, w województwie śląskim.
Na przełomie dwóch wieków XIX i XX , marzeniem każdej straży pożarnej było zakupić i użytkować nowoczesny sprzęt gaśniczy, na który to składały się m.in. sikawki przenośne i kołowe. Ponieważ Fabryka Portland, była dobrze prosperującym zakładem, to w związku z tym, stać ją było, by zamówić tabor strażacki w jednej z największej firm pożarniczej w Europie, znanej jako Wm. Knaust.
Sikawka z Fabryki Portland Cementu Szczakowa
HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
PRZEJDŹ DO INNYCH ARTYKUŁÓW
Firma z Wiednia
Fabryka pojazdów silnikowych i maszyn hydraulicznych mechanika Heinricha L. Fricke, została założona w 1822 r. w Leopoldstadt , (obecnie dzielnica Wiednia), w oficjalnej nazwie, jako: Cesarsko- Królewska Uprzywilejowana Fabryka Sprzętu Strażackiego i Hydraulicznego. Po śmierci Heinricha Fricke, właścicielem firmy został jego siostrzeniec - Wilhelm Knaust. Firma działała do 1938 r. W 1899 r., realizując zamówienie na dostawę sikawki konnej dla Szczakowej, oznaczyła swój wyrób nr patentowym: 24588, a jego mechanizm zakładał jednoczesne pobieranie wody ze skrzyni sikawki, jak i z węża ssawnego.
W zbiorach muzeum
Sikawka czterokołowa, zaprzęgowa, (konna), o wydajności 180 l/ min, firmy Knaust z Wiednia, przyciąga dziś uwagą swoją konstrukcją, myślą inżynieryjną oraz historią ludzi którzy przy jej pomocy pracowali, organizowali swoje jednostki i zakłady pracy. Od XIX w., aż po lata 70. ubiegłego wieku, znajdowała się na wyposażeniu zakładowej ochotniczej straży pożarnej Cementowni Szczakowa. Zakupiona niegdyś przez Austriackie Akcyjne Towarzystwo dla Fabryki Portland Cementu z siedzibą w Pieczyskach, gmina Ciężkowice, poczta i stacja kolejowa Szczakowa, miała służyć, jako podstawowy i niezbędny tabor dla ochrony przeciwpożarowej zakładu. Dzisiaj, ten ponad stuletni już zabytek techniki, dominuje w żywej i otwartej dla publiczności przestrzeni ekspozycji muzealnej, wyznaczając tym samym szlak dziedzictwa kulturowego i poprzemysłowego. Można byłoby się dzisiaj pokusić o stwierdzenie, iż w dawnych czasach obiekt ten i podobne do niego, pełniły funkcję tylko użytkową, natomiast w chwili obecnej, posiadają wartość historyczną, nierzadko również artystyczną i naukową. We współczesnej terminologii dotyczącej wartościowania i ochrony zabytków techniki, sikawka konna ze Szczakowej jest dobrze zachowanym, ruchomym i przewoźnym technofaktem, o który należy dbać i chronić dla przyszłych pokoleń. Ponieważ obiekt posiada oryginalne wyposażenie na które składa się m. in. mechanizm sikawkowy, a także: skórzane siedzenia powożącego pojazdem tzw. kozły, latarnia, skrzynia na armaturę oraz metalowe zwijadło na węże tłoczne, to w związku z powyższym stanowi również autentyczne i integralne dobro kultury łączące więzi z lokalną społecznością.
Literatura:
[1] B. Szmyginer „Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków”, wyd. Politechnika Lubelska, Warszawa 2012 r., s. 10.
[2] M. Ślusarczyk „Cementownia Szczakowa – historia i teraźniejszość”, [w:] Wiadomości Konserwatorskie 43/2015, s. 68.
[3] W. Bareła (red), „35 lat Centralnego Muzeum Pożarnictwa”, wyd. CMP, Mysłowice 2019 r., s. 23-24.
Fotografie:
Sikawka z 1899 r. f. Knaust w zbiorach CMP, użytkowana przez fabryczną ochotniczą straż pożarną Cementowni Portland w Szczakowej.
Fotografie zbiorowe strażaków fabrycznej ochotniczej straży pożarnej Cementowni Portland w Szczakowej, datowane na I poł. XX wieku. Zb. CMP.
Redakcja Historypoż poszukuje informacji na temat zakładowej straży pożarnej nieistniejącej już Elektrowni I w Jaworznie na Górnym Śląsku.
Copyright 2022. HISTORYPOŻ&MUZEOPOŻ. Wszelkie prawa zastrzeżone.