HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ

 

Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży

HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży
Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży

historia ochrony przeciwpożarowej
historia straży pożarnej
dawny sprzęt techniki pożarniczej

Platforma edukacji w zakresie ochrony ruchomych zabytków techniki pożarniczej i opieki nad tymi zabytkami.

NA SKRÓTY

O PORTALU

15 listopada 2021

Dom Pogotowia Pożarowego we Lwowie

15 marca 2024
Dzisiaj przestawiam Wam jedną z moich ulubionych strażackich reklam dwudziestolecia międzywojennego. Swoim stylem graficznym nawiązuje do  art déco, ale także
18 lutego 2024
Ochotnicza Straż Pożarna w Górkach powiat Brzozów  została zorganizowana przy tamtejszym Kółku Rolniczym  3 maja 1908 roku.  W rocznicę utworzenia
12 lutego 2024
Poligon w Rudzie Śląskiej w dzielnicy Bielszowice istniał w latach 1967 –  1999. Na jego terenie odbywały się szkolenia strażaków

PRZEJDŹ DO INNYCH ARTYKUŁÓW

 

Ze wszystkich ideowych, niespełnionych i wypełnionych  gorzkim altruizmem,  kresowych  odezw strażackich, ta brzmiała: „Strażacy! Duma nas wszystkich napawa stanowiskiem społeczeństwa lwowskiego , które w uznaniu Waszych bohaterskich wysiłków, postanowiło Wam wybudować dom pod nazwą: Trójwojewódzki Dom Pogotowia Pożarowego we Lwowie”.

 

Danuta Janakiewicz-Oleksy

Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach

Artykuł został opublikowany w Przeglądzie Pożarniczym nr 2/2018 - „Strażacy kresowi – z historii idei powstania Trójwojewódzkiego Domu Pogotowia Pożarowego we Lwowie.”

 

Tematyka polskiego strażactwa kresowego niestety w dalszym ciągu pozostaje  tematem bardzo trudnym, drażliwym i jeszcze nie w pełni opracowanym, a przecież jest niepodważalnym dziedzictwem kulturowym i historycznym pogranicza II Rzeczpospolitej, który broni się od zapomnienia. 

 

„Ku pokrzepieniu serc”

 

W 1929 r., z inicjatywy mieszkańców miasta Lwowa, hucznie i z patriotycznym entuzjazmem postanowiono świętować 10. rocznicę wspomnienia pożaru magazynu dworca kolejowego (Czerniowieckiego),  do którego doszło 5 marca 1919 r. na skutek ukraińskiego ostrzału kilku stacjonujących przy magazynie wagonów z amunicją oraz cystern z benzyną. Silne detonacje wstrząsnęły murami lwowskich kamienic, a sam wybuch, który był wynikiem  trwającego już od 1918 r., konfliktu  toczącego się pomiędzy Polską i Ukrainą oraz walk o Galicję Wschodnią, odczuwalny był nawet kilka kilometrów od centrum wydarzeń. 

 

W relacjach prasowych tamtego okresu opisujących uroczystości wspominające wydarzenia tzw. wybuchu amunicji,, zwracano uwagę, iż budynek lwowskiego dworca  kolejowego, od zawsze pełnił strategiczną rolę  i stał się symbolicznym punktem obrony w walkach o niepodległość kraju  m. in. również w 1915 r., kiedy został podpalony przez wycofujące się wojska Imperium Rosyjskiego. Szczególne podziękowania w zwalczaniu pożarów i obroną  dworca kolejowego w marcu 1919 r.,  należały się przede wszystkim polskim kolejarzom węzła lwowskiego oraz strażakom pod dowództwem Wojskowej Straży Pożarnej m. Lwowa.

 

 W akcji ratunkowej i gaśniczej wzięło wówczas udział ok. 400 osób, w tym również żołnierze Oddziału Żandarmerii i Oddziału Wartowniczego, a także cywile. Tzw. „Złotą Gwiazdą Pamiątkową I Klasy Eksplozji Amunicji”, projektu lwowskiego rzeźbiarza  Mariana Spindlera vel Spindela vel Szpindlera, uhonorowano  komendanta Wojskowej Straży Pożarnej Bolesława  Wójcikiewicza  i  komendanta obrony lwowskiego Dworca Głównego, późniejszego premiera  prof. dr. inż. Kazimierza Bartela. Wszystkim pozostałym uczestnikom obrony, przyznano drugą wersję odznaki pamiątkowej tj. „Krzyż Eksplozji Amunicji”. 

 

 W hołdzie dla wszystkich walczących, dla  ich pracy, zasług i poświęcenia dziesięć lat po tamtych wydarzeniach, Miejski Komitet Organizacyjny odpowiedzialny za uroczystości, przełożone na 5 maja, a  upamiętniające wydarzenia   z marca 1919 r., zaproponował budowę  Trójwojewódzkiego Domu Pogotowia Pożarowego we Lwowie, działającego na terenie trzech województw wschodnich tj.: lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego, pod zarządem Małopolskiego Związku Straży Pożarnych.

 

Pierworys nader patriotyczny 

 

Dr Ozjas Wasser, jako przedstawiciel Rady Przybocznej Miasta Lwowa, pełniący zawód adwokata, polityka i społecznika,  najbardziej ze wszystkich członków Komitetu Organizacyjnego emocjonalnie zaangażowany był  w realizację tego projektu. Na posiedzeniach rady miasta wielokrotnie podkreślał, zasadność jego budowy. Przewodniczącym Komitetu Budowy Domu został Kazimierz Przybysławski, a jego zastępcami zostali panowie: Roman Frankowski, Otto Nadolski, Marian Boziewicz. W skład zaś tzw. Komitetu Wykonawczego weszli m. in.: Frachtel Morawiański, Walerian Czuma, Wiktor Hoszowski, Ozjas Wasser, Felicja Skarbkowa. Dom Pogotowia Pożarowego we Lwowie nigdy nie został wybudowany, choć jego idea budowy była zarażona wieloma postulatami, a nawet przedsięwzięciami w szukaniu pieniędzy i odpowiedniej parceli. W zamyśle pomysłodawców dom ten miał spełniać funkcję polskiego ośrodka szkoleniowego  dla  młodych strażaków w podstawowych  zadaniach ochrony przeciwpożarowej, a także młodzieży cywilnej i przyszłych wojskowych. Miał tez być główną bazą stacjonowania i dyżurowania stałego pożarniczego pogotowia samochodowego w razie masowych pożarów z jego  pełnym zapleczem i wyposażeniem technicznym dla warsztatów mechaniki pojazdowej, służącej mieszkańcom z terenu Lwowa, Tarnopola i Stanisławowa. Świadkowie historii Wspomnienie dzisiaj o chęci budowy tego obiektu i śmiało rzec można nazwać „pomnika polskiego strażactwa” na Kresach, pozostaje symbolicznym epizodem walki o niepodległość i tożsamość. Niezależnie od dawnych i obecnych sytuacji politycznych i społecznych pamięć o Kresach powinna pozostać częścią polskiej świadomości narodowej bo i w tej świadomości kształcili się, żyli i pracowali polscy strażacy. Z szacunku i pamięci dla ich spuścizny kulturowej, materialnej i historycznej, 9 listopada 2017 r., w Centralnym Muzeum Pożarnictwa,  odbyła się konferencja naukowa połączona z otwarciem wystawy czasowej pt.: Historia polskiego pożarnictwa na Kresach”.  Aranżacja tej  wystawy jest  próbą i początkiem relacjonowania długiej  kresowej,  historii zapisanej na kartach odnalezionych dokumentów, fotografii i wypowiedzianych słów, z ust potomków świadków tamtej historii.   

  

Literatura:

 

[1] M. Kowalski „Strażackie odznaczenia, odznaki, wyróżnienia i medale”, wyd. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1988 r., s. 19-20. 

[2]  B. Kozarska – Orzeszek, „ Lwów na medalach i odznakach”. wyd. Niepodległość i Pamięć 13/3 (24), Muzeum Historii Polski, Wrocław 2006, s. 215. 

[3]  D. Falecki „Bohaterzy WSP, Przegląd Pożarniczy nr 12/2015, s. 50.

[4]  Księga Adresowa Miasta Lwowa 1913 r. wyd. Franciszek Reichman, Lwów 1913 r., s. 400.

[5]  Czasopismo „Walka z pożarem”, nr 11 z 1 marca 1929 r. s.73-75.

[6]  Czasopismo „Walka z pożarem”, nr 12 z 1 kwietnia 1929 r. s.97-89.

[7] Czasopismo „Gazeta Lwowska”, nr 54 z 6 marca 1929 r., s. 4. 

Redakcja Historypoż poszukuje informacji na temat zakładowej straży pożarnej nieistniejącej już Elektrowni I w Jaworznie na Górnym Śląsku.

 


 

Copyright 2022. HISTORYPOŻ&MUZEOPOŻ. Wszelkie prawa zastrzeżone. 

 

Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży
Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży
Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży