HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ

 

Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży

HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży
Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży

historia ochrony przeciwpożarowej
historia straży pożarnej
dawny sprzęt techniki pożarniczej

Platforma edukacji w zakresie ochrony ruchomych zabytków techniki pożarniczej i opieki nad tymi zabytkami.

NA SKRÓTY

O PORTALU

19 września 2024
Tytuł tej zajawki nawiązuje do XIX wiecznych mosiężnych łączników. Niedawno oprowadzałam po muzeum leśników. Przystanęliśmy przy XIX wiecznej sikawce. Zwiedzający
29 sierpnia 2024
Historyczny mundur wojskowy w różnych armiach na całym świecie charakteryzował się przez stulecia odrębnością dotyczącą wzorów i sposobów noszenia. Nawiązywał
06 sierpnia 2024
To oburzające pisać o tym nawet jeżeli historia dotyczy pożaru i sposobu jego ugaszenia w literaturze fikcji. Kto by pomyślał,

PRZEJDŹ DO INNYCH ARTYKUŁÓW

W Nadleśnictwie Milicz na Dolnym Śląsku (w Dolinie Baryczy), znajduje się obiekt murowany z parterem, piętrem i tarasem oraz przylegającą do całości wieżą rycerską w części szczytowej zadaszoną drewnianą myśliwską amboną (czatownicą). Budynek ten, znajdujący się pod opieką nadleśnictwa to tzw. Zamek Myśliwski zwany również Wieżą Odyniec. Wieża służąc niegdyś myśliwym, zbudowana została w 1850 r. przez Heinricha Rudolfa von Salischa z Postolina. Po II wojnie światowej, aż do lat 70. XX w., ta XIX wieczna neogotycka, 25 metrowa budowla, pełniła funkcję punktu obserwacyjnego w systemie ochrony przeciwpożarowej tamtejszego lasu. Wewnątrz jednej z kilku sali zapewne znajdował się stół, krzesło, piec kominkowi, prawdopodobnie łóżko polowe, apteczka pierwszej pomocy, sprzęt łączności, lornetka, zegarek, kompas, książeczka meldunkowa, książeczka zmiany służby i patrolu, mapa obserwowanego terenu, jak również aktualna dla tego obiektu instrukcja. Niestety w archiwum Nadleśnictwa Milicz nie ma już po niej śladu. Prawdopodobnie był to kilkunastostronicowy maszynopis z danymi wieży jako punktu obserwacyjnego.

 

Literatura:

 

[1] Zarządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej z 15 grudnia 1952 r. w sprawie rozmieszczenia liczebności oraz norm etatów osobowych i sprzętu straży pożarnych.

[2] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. (Dz. U. nr 58, poz. 405.

[3] Instrukcja Ochrony Przeciwpożarowej Lasu, wyd. Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, pod red. Małgorzaty Haze, Warszawa 2012 r., s. 27.

[4] St. Komorowski „45 lat pracy – wspomnienia”, maszynopis, s. 8. Archiwalia muzealne CMP.

[5] Red. A. Halicka „Budownictwo na obszarach wiejskich. Nauka, praktyka, perspektywy [w:] G. Trzciński: „Budownictwo leśne jako element lokalnej infrastruktury budowlanej”, wyd. Politechnika Lubelska, Lublin 2013 r., s. 77-80.

[6] W. Ranoszek „Gmina Krośnice – przewodnik turystyczny”, wyd. Gmina Krośnice, Krośnice 2015 r., s. 57.

[7] Przegląd Pożarniczy nr 3 z 1971 r., s. 18-19.

18 sierpnia 2021

Wieża Odyniec i system PAD

 

 

Dzisiaj, lasy w naszym kraju stanowią 9143,6 tysięcy ha, zajmują zatem jedną trzecią powierzchni całej Polski i są integralną częścią krajobrazu. Niestety każdego roku, w okresach wiosenno – letnich narażone są na niebezpieczeństwo pożarowe, spowodowane warunkami klimatycznymi lub nieostrożnością i głupotą człowieka. To już 25 lat temu, jak doszło do najtragiczniejszego pożaru leśnego w dziejach powojennej Polski. Na pograniczu dawnych województw: katowickiego i opolskiego, pomiędzy Gliwicami, Kędzierzynem, a Rybnikiem, w sierpniu 1992 r., płomienie ognia objęły ok. 50 tys. ha kompleksu leśnego. Na drzewostan składało się ponad 85% drzew iglastych (sosna, świerk), pozostałą powierzchnię zajmowały gatunki drzew liściastych, głównie dębów, buków i brzozy opanowanych przez dzikie trawy, głownie przez trzcinnik, turzycę i paprocie. 26 sierpnia 1992 r., tragiczną akcją „Rudy” zakończono 40 letni spór, o poprawę i budowę właściwego systemu ochrony przeciwpożarowej w polskich lasach, gdzie stale brakowało pieniędzy na rozwój i realizację tych wszystkich założeń, o których pisano i mówiono już dziesiątki lat temu.

 

Danuta Janakiewicz-Oleksy

Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach

Artykuł został opublikowany w Przeglądzie Pożarniczym nr 1/2018 pt. Wieże obserwacyjne. Na HISTORYPOŻ pełna wersja artykułu.

 

Ochrona lasu przed pożarem w ramach budowy PAD

 

Zgodnie z zarządzeniem Ministra Gospodarki Komunalnej z 15 grudnia z 1952 r. w sprawie rozmieszczenia liczebności oraz norm etatów osobowych i sprzętu straży pożarnych, w powiatowych komendach, powstała możliwość zatrudnienia zawodowych kierowców i pełnienia przez nich całodobowych dyżurów w systemie zmianowym, w przypadku pożaru i wyjazdu. W związku z powyższym, zaistniała również możliwość uruchomienia punktów alarmowo – informacyjnych, zwanych później punktami alarmowo – dyspozycyjnymi. Początkowo służba w punkach ograniczała się jedynie do przyjmowania meldunków o zaistniałym zagrożeniu pożarowym i przekazywania ich do wojewódzkich komend. Punkty alarmowo – dyspozycyjne uruchamiane były tylko przy zawodowych strażach pożarnych. Początkowo wyposażane były w podstawowy sprzęt jakim był telefon , radiostacja, mapa powiatu oraz pozostała dokumentacja operacyjna. Od 1954 r., kiedy Komenda Główna Straży Pożarnych przeszła pod zwierzchnictwo Ministerstwa Spraw Wewnętrznych sytuacja nieco się zmieniła, pozwalając na lepszą organizację łączności i transportu PAD-ów.

 

Pod koniec lat 50. XX w., w Katowicach powstał pierwszy wojewódzki PAD. Wizytację z tego wydarzenia, transmitowała nowo utworzona Telewizja Katowice, pod redakcją Gwidona Gaja, a wizytowali m. in. ówczesny wiceminister z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych – Stefan Antosiewicz i płk. poż. Wł. Pilawski.

 

Stworzenie na terenie całej Polski, kolejnych punktów alarmowo – dyspozycyjnych, miało za zadanie opracować szereg instrukcji stworzenia ogólnopolskiego systemu ochrony przeciwpożarowej działającego przede wszystkim w Lasach Państwowych, przy współpracy z ochotniczymi i zawodowymi strażami pożarnymi, z udziałem wojska, milicji, leśników, harcerzy i Obrony Cywilnej Kraju. System zakładał szybką i bezpośrednią łączność z leśnikami, strażami pożarnym i pilotującymi kompleksy leśne samolotami. Czas jaki sobie wówczas wyznaczono, od momentu zaalarmowania o powstałym zagrożeniu, do chwili dojazdu i zgrupowania, liczony był od 50 minut do 1,5 godziny. Wszystkie jednostki biorące udział w akcji, miały posiadać aktualne mapy terenów leśnych. System przewidywał również budowę dróg leśnych i zakup specjalistycznego sprzętu m. in. samochodów terenowych i gaśniczych wraz z pługami przydatnych do budowy pasów zaporowych.

 

Współcześnie, punkty alarmowo – dyspozycyjne nadal istnieją i dzielą się na: regionalne, rejonowe i podstawowe. Regionalny PAD mieści się w biurze Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych. Jest to odrębne pomieszczenie wyposażone w odpowiedni sprzęt techniczny, w tym lotniczy. Do zadań punktu należy przede wszystkim nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem systemu obserwacyjno – alarmowego RDLP. Punkt ma obowiązek współpracowania z wojewódzkimi stanowiskami koordynacji ratownictwa Państwowej Straży Pożarnej.

 

Wieże obserwacji naziemnej systemu PAD

 

W skład systemu PAD – po dzień dzisiejszy wchodzą specyficzne budowle, gospodarki leśnej, tj. wieże obserwacyjne tzw. dostrzegalnie przeciwpożarowe, które chyba najczęściej pod względem konstrukcji porównywane są do latarni morskich. W polskim prawodawstwie zostały one sklasyfikowane jako stałe punkty obserwacji naziemnej, usytuowane na w/w obiektach lub wzniesieniach, pozwalające na prowadzenie obserwacji w promieniu co najmniej 10 km. Według statystyk przeprowadzonych w połowie lat 2000., w całej Polsce odnotowano ponad sześćset wież obserwacyjnych, z czego najwyższa ma blisko 70 m wysokości. Do stałych sieci obserwacji naziemnej zaliczane były i są nie tylko wieże widokowe, telewizyjne, ale również zastępcze punkty wolnostojącej budowli do których m. in. zaliczano wieże kościelne, zamkowe, wieże ciśnień i inne, adaptowane na potrzeby ochrony przeciwpożarowej w celu szybkiego wykrycia pożaru i alarmowania. Najczęściej wyposażone są w: podstawowe środki łączności, w tym urządzenia umożliwiające wykrycie pożaru i ustalenie ewentualnych przyczyn, książkę meldunków oraz instrukcję postępowania w czasie obserwacji i dostrzeżenia pożaru.

 

Zamek Myśliwski – Wieża Odyniec jako punkt obserwacji naziemnej II poł. XX w.

 

Obiekty zabytkowe, historyczne o konstrukcji drewnianej lub murowanej, z zastosowaniem różnych materiałów począwszy od kamienia, po cegłę ceramiczną, spotkać można w lasach całej Polski. Zatopione w krajobrazie leśnym, stanowią po dzień dzisiejszy przykład dawnej architektury regionalnej.

Redakcja Historypoż poszukuje informacji na temat zakładowej straży pożarnej nieistniejącej już Elektrowni I w Jaworznie na Górnym Śląsku.

 


 

Copyright 2022. HISTORYPOŻ&MUZEOPOŻ. Wszelkie prawa zastrzeżone. 

 

Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży
Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży
Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży